Wyczyn

Gdy broń dymiącą z dłoni wyjmę
i grzbiet jak pręt rozgrzany stygnie,
niech mi nie kładą gwiazd na skronie
i pomnik niech nie staje przy mnie.

Krzysztof Kamil Baczyński


- Powiadają, że w bitwie pod Externum, gdy walka trwała już kilka godzin, a poległo tylu, że od ich krwi na placu boju zrobiło się błoto, ty nagle usiadłeś, odłożyłeś oręż i zapaliłeś papierosa. Z takim spokojem jakbyś właśnie wrócił z kościoła, zjadł obiad i chciał odpocząć na ganku, bo niedziela. Prawda to?


- Prawda, karczmarzu – odparł gwałtownik i upił piwo z kufla. – A że kamień mi się trafił, to nawet dupska nie umoczyłem.

Dziewka do posług parsknęła śmiechem. Wszyscy goście już wyszli, więc miała czas, żeby przysłuchiwać się rozmowie.

- Nie rżyj, łazęgo, tylko stoły idź wycierać – karczmarz zdzielił ją ścierką i wrócił do gwałtownika. – No, ale powiadają, żeś to zrobił z rozmysłem. Żeby tamtych poniżyć, a naszym dodać odwagi…

Gwałtownik pokręcił głową ze zniecierpliwieniem.

- Powiadają, powiadają i mieszają. Dwie historie poplątali. To, o czym wy mówicie zdarzyło się Siedzącemu Bykowi w bitwie nad Małym Rożyskiem. Dowodził wtedy całą kampanią, więc nie brał udziału w starciu, tylko patrzył ze wzgórza i wydawał rozkazy. Ale młodym wojownikom się to nie spodobało. Pomyśleli, że się zestarzał i unika walki ze strachu przed śmiercią. Kiedy takie szemranie dotarło do jego uszu, zsiadł z konia, odłożył broń, poszedł w sam środek kotła, usiadł na ziemi i zapalił fajkę pokoju. Dookoła wrzask, mord, świszczą strzały, a ten ćmi. On to zrobił, żeby natchnąć swoich wojowników, pokazać co naprawdę znaczy śmiałość – i mu się udało… A ja… Siadłem, bo się zmęczyłem.

Karczmarz klepnął z uznaniem w blat szynku.

- Skromność!

- Zmęczenie – powtórzył z naciskiem gwałtownik. – Widzicie, dobrodzieju, w każdej wojnie przychodzi taka chwila. Idzie się, dzięki łasce Bożej, z bitwy do bitwy, skórę ratuje. Człowieka niesie zdziwienie, że jeszcze żyje. Czasem euforia, bo się wygrywa. A mało który żołnierz zauważa jak ten trud mu się odkłada w członkach, w głowie… Ba! Nawet w sumieniu. I wtedy się to staje. Na samym środku placu boju. W zwarciu z przeciwnikiem. Naprężasz muskuły, wlepiasz w niego gały, jakbyś go chciał samym wzrokiem odepchnąć, chcesz zmienić balans, żeby go wytrącić z równowagi, zrobić unik, kopnąć, haratnąć żelazem przez plecy, żeby już nie wstał, a tu… Wszystko ci nagle cichnie… Wychodzisz z siebie, stajesz obok, patrzysz wokół, słuchasz wokół, niuchasz wokół… I nic. Nic nie czujesz. Wszystko wygląda jak spod pędzla malarza. Niby prawda, ale tylko taka do oglądania, która się zatrzymała w jednym ujęciu, która ciebie nie dotyczy, boś tu przyszedł w charakterze widza. Zgiełk cichnie, wisi w powietrzu. Ktoś flaki wypruwa z twojego kompana, inny rzyga ze strachu albo wysiłku, ten czy ów trup leży w brei z juchy i gówna, nie wiesz czy i tyś się nie posrał w całym tym szaleństwie, ale ze zdumieniem odkrywasz, że smród zniknął. Jakby ci kto włożył łeb pod wodę. Nic nie czujesz. Nic. Potem wracasz do siebie i zmysły ci wracają, lecz jedno, co czujesz, to… Że ci się już nie chce. Z mięśni ci się robi siano, z myśli siano, z woli walki siano. Przychodzi zmęczenie jak krowa i żre z ciebie to siano, i żuje, i ślepi się na ciebie popielatym okiem, i ślini popielatym śluzem…

Gwałtownik odstawił kufel.

- W takich chwilach, karczmarzu, wojak może próbować wykrzesać z siebie jeszcze jaką iskrę. Ale wtedy od iskry zajmuje się to siano. Trzaśnie mieczem parę razy, buchnie ogniem i traci resztkę siły. Nawet nie zauważy jak go wróg dopada, bo mu mrocznieje przed oczami. Może też udawać, że nic się nie stało. Dalej walczy, tylko ruchami kukły. Byle nikt nie zauważył, że osłabł. Nie czuje rąk, nie czuje nóg, macha jak strach na wróble, siano się sypie rękawami. Nie wie czy w tym kołowrotku trafił nieprzyjaciela czy swojego. Więcej z niego szkody, niż pożytku… Mnie w tamtej bitwie właśnie takie znużenie dopadło. Nie chciałem się podpalać, bo wiedziałem, że to się musi skończyć śmiercią. Nie chciałem też niczego udawać, żeby czasem którego z naszych nie uderzyć. Więc odepchnąłem tego żołdaka, co akurat na mnie nacierał, wsparłem się na mieczu, bom nawet tyle siły nie miał, żeby porządnie uklęknąć i się pomodliłem.

- Pomodliłeś?

- Pomodliłem. Podziękowałem za wszystko, czego mi Bóg dał doświadczyć i powierzyłem swoje życie Jego prawicy, bo wiedziałem, że póki co na moją nie mogę liczyć. Potem siadłem na kamieniu, zapaliłem i dalej się modliłem.

- A jak się to modli w takiej sytuacji? – karczmarz nie zauważył, że ścierka wypadła mu z ręki na podłogę. Drapał się po bliźnie na szyi i słuchał.

- Za siebie tak: „Pan światłem i zbawieniem moim, to kogo niby mam się bać? Pan obrońcą mego życia, więc przed kim niby miałbym czuć trwogę? Gdy na mnie nacierają złoczyńcy, żeby zeżreć moje ciało, wtedy oni, wrogowie moi i nieprzyjaciele, chwieją się i padają. Chociażby stanął naprzeciw mnie obóz, moje serce nie poczuje strachu. Chociażby przeciw mnie jednemu wybuchła cała wojna, nawet wtedy będę czuł tylko ufność. Albowiem On przechowa mnie w swym namiocie w chwili nieszczęścia, ukryje mnie w środku swojego sanktuarium, a potem wydźwignie na skałę. Już teraz głowa moja się podnosi nad nieprzyjaciół, co wokół mnie stoją. Choćby mnie opuścili ojciec i matka, to jednak Pan wesprze mnie swym ramieniem. Panie, nie wydawaj mnie na łaskę moich wrogów, bo to oszczercy i świnie. Wierzę, że jeszcze żyć będę, aby oglądać dobro Twoje, Panie!” (Ps 27)

- Tak się modliłeś? – wrzasnął karczmarz i trzepnął pięścią w blat z podnieceniem.

- Za siebie. Bo jak paliłem, to już tylko za pozostałych. A jak który z naszych się zbliżył do mnie w walce, to mu krzyczałem z tego kamienia: „Tysiąc padnie u twojego boku, dziesięć tysięcy po twojej prawicy, ale ciebie to nie spotka! Będziesz chodzić po tych gadach, będziesz deptać po tych żmijach, będziesz miażdżyć łeb samego smoka! Dostaniesz od Pana pióra, dostaniesz Jego skrzydła! On jest twoim puklerzem i tarczą!” (Ps 91)

- No, toś jednak zagrzewał ich do walki…

Gwałtownik westchnął i zmrużył oczy.

- Mówię wam, gospodarzu, jak się chce odsapnąć, tak naprawdę odsapnąć, to nic tylko siąść naprzeciw kogoś, kto się mozoli i raczyć go słowem otuchy…

Uśmiechnęli się do siebie. Po chwili jednak karczmarz, gdy dolewał gwałtownikowi piwa, spoważniał i powiedział:

- Hej, ale żeby sobie zdać sprawę w samym środku masakry, że musisz odpocząć… I jeszcze, żeby na czas przerwać walkę i naprawdę to zrobić… To dopiero odwaga!

Spojrzał gwałtownikowi w oczy i zapytał:

- I nawet strzała cię nie drasnęła? Nic? A ten, coś go odepchnął?

Gwałtownik wzruszył ramionami.

- Nic. Tylko coś sapnął, że mi się chyba do końca popierdoliło i rzucił się gdzie indziej.

Obaj wybuchnęli śmiechem, wznieśli kufle w toaście i wypili.


Palce mam - każdy czarną lufą,
co zabić umie. - Teraz nimi
grać trzeba, i to grać do słuchu.
(…)
Oczy - granaty pełne śmierci,
a tu by trzeba w ludzi spojrzeć
i tak, by Boga dojrzeć w piersi.
(…)
I pośród nich jakże ja stanę
z garścią, co tylko strzelać umie,
z wiarą, co śmiercią przeorana,
z sercem, co nic już nie rozumie?

Ale jeżelim spalił młodość,
jak palą kraje w wielkim hymnie,
to nie zapomni czas narodu,
a Bóg jak płomień stanie przy mnie.


Krzysztof Kamil Baczyński